In de Tech Radar 2024 beschrijft de gemeente Amsterdam welke technologische ontwikkelingen er op de stad af komen en in hoeverre de gemeente gereed is om de kansen van de betreffende technologie te grijpen, dan wel zich te beschermen tegen de risico’s ervan.  

Tussen wensen en daden

Amsterdam heeft het programma De Digitale Stad waarin het beschrijft wat voor digitale stad ze wil zijn. Met de Innovatieagenda worden de kansen op het gebied van innovatie benut voor maatschappelijke en gemeentelijke vraagstukken. ‘Ergens daartussen past de Tech Radar, want waar de stad op veel kan sturen, zijn er ook zaken die – of we willen of niet – op ons afkomen,’ schrijft Chief Technology Officer Ger Baron in het voorwoord van de Tech Radar 2024. De ontwikkelingen zijn onderverdeeld in de thema’s Kunstmatige Intelligentie, Quantum Computing, Superapps, Fediverse, Lichaam en Technologie en Duurzaamheid. 

AI in de stad

De vorige Tech Radar stamt uit 2022, vóór de komst van ChatGPT. Het zal niemand verbazen dat kunstmatige intelligentie (AI) een centrale plek krijgt in het overzicht van 2024. De gemeente heeft een stedelijke werkgroep AI en een daarbij horend AI-expertiseteam dat de ontwikkelingen in de gaten houdt. De inzet van AI op het gebied van afval, toezicht, handhaving en logistiek maakt de inrichting van de stad efficiënter en duurzamer. Voorbeelden hiervan zijn slimme detectie op (illegale) containers in de stad, het detecteren van scheefliggende stoeptegels en verkeersstromen die beter geregeld worden.

Amsterdams taalmodel

De gemeente overweegt om een taalmodel te trainen op teksten van de gemeente, om deze vervolgens automatisch te laten vertalen naar andere talen voor Amsterdammers. Op basis van dit taalmodel kan een chatbot in het leven worden geroepen voor vragen van inwoners. Adaptieve AI, kunstmatige intelligentie die zichzelf doorontwikkelt op basis van nieuwe data en feedback, kan de emailbeveiliging van de stad mogelijk verbeteren. Maar het artikel gaat ook uitgebreid in op de nadelen van generatieve en adaptieve AI, van vrees voor een stortvloed aan WOZ-bezwaren tot het risico op bias en foutieve informatie in de systemen.

Vervuiler of verbeteraar?

De komst van kwantumcomputing is een tweeledig zwaard voor Amsterdam: het kan een gevaar vormen voor de huidige soorten encryptie en daar moet de stad zich op termijn tegen wapenen. Interessant is welke invloed kwantumcomputing heeft op duurzaamheid: trekt het een grote wissel op het klimaat, of zal het juist veel schelen, omdat de andersoortige rekenkracht efficiënter is, waardoor zware berekeningen geen dagen, maar seconden duren?

Alles-in-één-app

Volgens trendwatchers zijn superapps een belangrijke ontwikkeling. Ze bedoelen het soort app dat Elon Musk probeert te bouwen, dat de functies van onder meer een sociaal netwerk, een betalingsapp en een reisapp combineert. In veel Aziatische landen is het gebruik ervan doodnormaal. Amsterdam verwacht de vruchten te gaan plukken van superapps, in de vorm van modulair ingerichte, veilige omgevingen waaraan meerdere leveranciers digitale diensten leveren. Als voorbeeld wordt een app genoemd voor handhavers, waarbinnen verschillende aanbieders allemaal een deel van de processen opvangen. De gemeente ontwikkelt wel een app waarin verschillende eigen applicaties worden samengevoegd, maar dat maakt het nog geen superapp. Dit is geen trend waarin de gemeente een primaire rol voor zichzelf ziet.

Digitaal dorpsplein

Met Mastodon is Amsterdam een voorloper op het gebied van de fediverse, het geheel aan interoperabele netwerken dat een tegenwicht vormt voor de macht van big tech. Idealiter dient Mastodon als een soort digitaal dorpsplein; een ruimte waarin alle ideeën een plek mogen hebben en waar je bij eigen standpunten kan en mag blijven, maar toch openstaat voor dialoog en discussie, aldus de auteurs van de Tech Radar.

Sleutelen aan DNA

Het thema Lichaam en Technologie gaat over technologische toepassingen voor mensen met een beperking of erfelijke ziekte, van bionics (artificiële lichaamsdelen) tot Crispr-Cas, de preventieve methodiek om DNA aan te passen. Die biedt ook mogelijkheden om invasieve soorten terug te dringen waarmee gemeenten kampen, van de Japanse duizendknoop tot de Aziatische hoornaar. Maar het proces van genetische aanpassing van een hele populatie is in principe onomkeerbaar en de gevolgen voor het milieu wellicht onverwacht. Ook deze ontwikkelingen laat Amsterdam aan andere partijen over.

Voetafdruk

Ook het artikel over duurzaamheid is relevant voor andere gemeenten: in hoeverre is de gemeente op de hoogte van de voetafdruk van de eigen digitaliseringsactiviteiten? Welke aanpassingen zijn er mogelijk en wanneer zijn digitaliseringsslagen eigenlijk niet meer te verantwoorden? Amsterdam wil het gesprek hierover de komende jaren veelvuldig voeren.