Het Nederlandse ondernemersklimaat is de laatste jaren verslechterd, zo blijkt uit onderzoek van PwC.

De accountants- en adviesorganisatie onderzocht de ontwikkeling van het ondernemersklimaat van Nederland en zeven andere landen tussen 2013 en 2023. De belangrijkste bevinding: ons ondernemersklimaat vertoont al enkele jaren een neerwaartse trend.

Tussen 2013 en 2018 verbeterde het ondernemersklimaat in Nederland nog gestaag, maar daarna ging het bergafwaarts. In 2020 was het bijna terug op het niveau van 2013 en ondanks een korte opleving ging het al snel weer omlaag. Inmiddels zijn we terug op het niveau van 2014.

Bron: PwC, Business Climate Heatmap: Measuring Dutch Business Climate Trend

Breed perspectief

Barbara Baarsma, hoofdeconoom binnen de Nederlandse praktijk van PwC, wijst erop dat het onderzoek een breed perspectief hanteert en daarom een beter beeld geeft van het ondernemersklimaat dan veel andere onderzoeken.

“We kennen de ranglijstjes waarin Nederland vaak goed scoort, maar die zijn gebaseerd op een beperkt aantal indicatoren en focussen veelal op de internationale dimensie van het vestigingsklimaat”, aldus Baarsma. “Ons onderzoek laat zien dat een combinatie van factoren bepalend is voor het ondernemingsklimaat.”

Bron: PwC, Business Climate Heatmap: Measuring Dutch Business Climate Trend

PwC beoordeelde het ondernemersklimaat aan de hand van maar liefst 60 indicatoren, verdeeld over zes categorieën. “Nederland scoort niet op iedere categorie lager dan het historisch gemiddelde, er is ook vooruitgang zichtbaar”, schrijven de onderzoekers.

Zo is de uitstoot van broeikasgassen per hoofd van de bevolking afgenomen en zijn er gunstige ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en innovatie. Om die reden scoort Nederland op de categorieën ‘infrastructuur en fysieke ruimte’ en ‘menselijk kapitaal’ boven het historische gemiddelde.

Binnen deze twee categorieën zijn overigens ook zorgelijke ontwikkelingen zichtbaar, is te lezen in het rapport van PwC. Denk bijvoorbeeld aan vergrijzing, arbeidstekorten, loonontwikkeling en de gestegen huizenprijzen.

Bron: PwC, Business Climate Heatmap: Measuring Dutch Business Climate Trend

“Het ondernemingsklimaat is de optelsom van deze en andere indicatoren”, aldus de onderzoekers. “Oftewel de omstandigheden en factoren waarmee bedrijven te maken hebben bij de ontwikkeling en groei van hun activiteiten bij verblijf of vestiging in Nederland.”

Internationale positie

Ons ondernemersklimaat scoort nog altijd hoger dan dat van andere Europese landen zoals Frankrijk, Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk. We leggen het echter af tegen Denemarken en Zwitserland.

“Al met al is onze positie dus nog niet zo niet alarmerend”, geeft Baarsma aan. “Maar als je het Nederlandse ondernemingsklimaat gaat vergelijken met andere landen, dan zie je dat het sinds 2018 is verslechterd.”

Volgens Baarsma dankt het Nederlandse ondernemingsklimaat zijn huidige positie deels aan grotere problemen elders, zoals de Brexit voor het Verenigd Koninkrijk en de afhankelijkheid van Russisch gas in Duitsland.