Op zondag werd het winkelend publiek in the Mall of the Netherlands in Leidschendam wakker geschud door een demonstratie van Extinction Rebellion (XR).

De demonstranten stonden met banners voor verschillende kledingzaken, deelden flyers uit en gaven een speech door een megafoon. Wat het meest de aandacht trok is dat ze kleding weggaven, als alternatief voor fast fashion, wat het klimaat en mensenrechten schaadt.

Guerrilla Fashion
De groep, die zichzelf Guerrilla Fashion noemt, hing het afgelopen jaar in meer dan honderd kledingwinkels in Nederland en Duitsland tweedehands kleren in winkels, tussen de kleding van de winkels zelf, bedoeld voor klanten om gratis mee te nemen. Hoewel dit een hoop mensen blij heeft gemaakt (en winkelmanagers tot wanhoop dreef), bleef een reactie vanuit de bedrijven tot nu toe uit.

Woordvoerder Olax: “We willen het als activisten graag ludiek houden, maar de ernst van de situatie drijft ons tot escaleren. Als onze onzichtbare actie geen reactie oplevert, zullen we in de openheid moeten treden. De bedrijven die onze planeet onleefbaar maken zullen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Fast fashion moet stoppen.”

Fast fashion beschadigt het klimaat
De mode-industrie is verantwoordelijk voor tot wel 8% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dat is vergelijkbaar met de uitstoot van de hele Europese Unie. Er zijn momenteel op onze planeet genoeg kleren voor de komende zes generaties.
The Mall of the Netherlands huisvest bijna honderd fastfashionzaken. De demonstraties vonden plaats op een route langs achttien van deze winkels, waaronder filialen van Zara, H&M, The Sting en Nike. Inditex, moederbedrijf van o.a. Zara, kwam recent nog in het nieuws doordat onderzoek uitwees dat ze steeds meer en meer van hun kleding per vliegtuig vervoeren, een trend die online ultrafastfashionbedrijven Shein en Temu ingezet hebben. Vervoer per vliegtuig stoot ongeveer veertien keer zo veel CO2 uit als vervoer per boot. De uitstoot van broeikasgassen als CO2 is de grootste bijdrager aan de opwarming van onze planeet, die het afgelopen jaar elke maand tot hitterecords leidde. Toch valt die extra uitstoot van vliegtuigen in het niet bij de klimaatschade door de textielproductie.

Mooie praatjes
Naast de Nike-winkel vertelt een Guerrilla Fashionista door een megafoon wat het beroemde sportmerk allemaal verkeerd doet. De activisten zijn duidelijk goed geïnformeerd, blijkt uit een opsomming van feiten die verwijst naar fiscale rapporten en onderzoeken van o.a. de Clean Clothes Campaign. “Er zijn doelen gesteld, programma’s en projecten geïnstalleerd, maar niets lijkt echt uitgevoerd te worden. Nike, je hebt mooie praatjes, maar just do it!” klinkt het.

Ook andere winkels krijgen het hard te verduren. Sommige klanten reageren verbaasd en laten zich informeren, anderen proberen het spektakel te negeren en lopen gewoon de winkels in. “We staan hier niet om mensen te vertellen wat ze wel en niet mogen kopen,” wordt gezegd: “het probleem en de oplossing liggen niet bij de consument, maar bij de bedrijven die hun verantwoordelijkheid ontduiken.” Door de muzikale begeleiding van een viertal koperblazers en natuurlijk door het weggeven van kleding, waar enthousiast op gereageerd wordt, blijft het een luchtige, publieksvriendelijke actie, al staan er krachtige teksten als “Fast fashion kills!” en “Fast fashion maakt ons van kant!” op de spandoeken.

Internationale actie
Guerrilla Fashion begon in december 2023 met zes Haagse rebellen, die uit woede en wanhoop over fast fashion, en uit liefde voor de planeet, met het idee: “Zou het niet mooi zijn als kledingwinkels gratis preloved kleding zouden aanbieden?” aan de slag gingen. Nog geen jaar later zijn er meer dan dertig steden in Nederland aangesloten, en ook in Engeland, Wales, Duitsland, Oostenrijk en Oeganda heeft de actie voeten in de aarde gekregen. Op zondag was Guerrilla Fashion ook te vinden in Rotterdam, o.a. voor de grootste Zara ter wereld en de grootste Primark van Nederland. De twee acties werden uitgevoerd door bij elkaar ongeveer 40 activisten, die samen ruim 220 “preloved” kledingstukken aan een nieuwe eigenaar schonken. Op de website van Extinction Rebellion zijn de vier eisen van Guerrilla Fashion aan de fastfashionwereld te lezen: 1. Vertel de waarheid; 2. Stop de overproductie; 3. Behandel werknemers eerlijk; 4. Promoot duurzame alternatieven.

Met nog veel meer. 
De actie in het winkelcentrum was aangemeld bij de gemeente Leidschendam-Voorburg. Ook het management en de beveiliging van the Mall of the Netherlands is op de hoogte gesteld van de actie. De Wet Openbare Manifestaties zegt dat zo’n aanmelding verplicht is, maar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens spreekt dat tegen. Het aanmelden is een bewuste keuze van Guerrilla Fashion Den Haag, de groep die Leidschendam voor haar rekening neemt. “Het is een publieksvriendelijke actie, en we hebben geen goede ervaringen met beveiligers die op een onverwachte situatie reageren. De enige ‘wetten’ die overtreden worden zijn de huisregels van the Mall of the Netherlands, en door hen werd begripvol gereageerd toen we de waarde daarvan met die van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens vergeleken.”
Het zal niet de laatste actie van de groep zijn. Voor het laatste weekend van oktober staat het Internationaal Actieweekend op de agenda: dan voert de groep drie dagen lang acties op zo veel mogelijk plaatsen tegelijk.