Als je de uitkomsten van al die landen met elkaar vergelijkt, blijkt Nederland koploper. Peeters: “Tijdens het onderzoek merkten we al dat we veel vragen positief konden beantwoorden. Zo hebben we bijvoorbeeld behoorlijk wat start-ups in responsible AI, is er veel kennis beschikbaar en werkt de overheid al aan een algoritme-kader. We zijn goed op weg.” Toch wil ze ook een kanttekening plaatsen bij deze index: “We weten immers niet of alle onderzoekers in alle landen precies even grondig te werk zijn gegaan, dat kan de uitslag enigszins vertekenen.”

Marieke Peeters, senior onderzoeker Responsible Applied AI was betrokken bij het onderzoek. Peeters: “De Global Index of Responsible AI is een uitgebreid en systematisch onderzoek waar diverse universiteiten bij betrokken zijn, en in Nederland onder meer gesteund door de NLAIC. Wereldwijd deden 140 landen mee, die elk driehonderd vragen beantwoordden over onderwerpen als kinderrechten, consumentenbescherming en gender equality.” Samen met Anisha Nadkarni, Data & AI ethics officer bij Randstad, formuleerde Peeters alle antwoorden voor Nederland. Waarbij ze ook ‘bewijslast’ opspoorden, bijvoorbeeld wanneer er gevraagd werd naar beleid of naar scholingsmogelijkheden. Zo brachten ze zorgvuldig in kaart wat er zoal gebeurt op het gebied van responsible AI.

Misstanden

In Nederland is responsible AI in ieder geval onderwerp van gesprek, er wordt over nagedacht en er is veel inspanning op – hoe praktisch of abstract dan ook. Peeters: “Maar dat zegt dus niet dat we AI verantwoord inzetten. De Autoriteit Persoonsgegevens treft frequent misstanden en tekortkomingen aan. En dat is hartstikke goed, daar kunnen we van leren en zaken beter organiseren.” Tegelijk waarschuwt ze ervoor niet rigide te worden: “Het onderwerp is nieuw, organisaties moeten nu eenmaal pionieren. Met te strikte controle bevriest dat proces en komen we niet verder. De beste aanpak is denk ik op gecontroleerde wijze experimenteren, een samenspel dus. Waarbij vakkennis van techniek samenkomt met kennis van de samenleving.”

Werkelijke betekenis

Al met al is het toch mooi dat Nederland de Global Index of Responsible AI (download het rapport hier) aanvoert. Maar wat is de waarde daar nu eigenlijk van? Peeters: “Wat mij betreft is het noblesse oblige, deze koploperspositie brengt verantwoordelijkheid met zich mee. Internationaal zijn de ogen op ons gericht. We namen al onbewust het initiatief, nu moeten we responsible AI ook bewust verder brengen. Dat biedt kansen. Maar we moeten de naam wel waarmaken.”